فتنه و نفاق منافقین ،اصحاب مارقین  (نهروانیان) و(خوارج)

 سومین جریان فتنه و نفاق در حکومت على داستان خوارج و نهروان است.

 على‏علیه السلام در ترسیم و تبیین این گروه منافق و فتنه‏گر و نادان بیان مى‏دارد

: پس از حکمیت مردم یکدیگر را سرزنش کردند که چرا کار به حکمیت و حکمین سپرده شده است. اما دیگر دیر شده بود... پس گفتند: على نمى‏بایست از خطاى ما (حکمیت) پیروى مى‏کرد. چرا على تابع نظر ما شد... پس او کافر شده است و کشتن کافر و ریختن خون کافر (على!) بر ما جایز است!!

 ... آنها از لشکر خارج شدند و دسته دسته و گروه گروه پراکنده شدند... اگر کسى مطابق عقیده آنها بود رهایش مى‏کردند و الا خونش را مى‏ریختند!... من آنها را به حق دعوت کردم اما آن‏ها نپذیرفتند. پس به ناچار مجبور به شمشیر و جنگ با آن‏ها شدم!

 ...افسوس اگر دست از حماقت مى‏کشیدند (منافقین متحجر و احمق نهروان) و خود را به کشتن نمى‏دادند پیروان و پشتیبان پیشرفت اسلام بودند...

 گزارش کشتار و حشیانه و فجیع خوارج به من مى‏رسید و هر کسى که مخالف عقاید آنها بود را به سرعت مى‏کشتند!

 من عده‏اى از نمایندگان و بهترین افراد خود را نزد آنها فرستادم و آنها را دعوت به هدایت و تقوى و پذیرش حکومت کردم...

 به آنها گفتم اگر از شرارت و تعدى و یاغى‏گرى دست بردارند جان و مال آن‏ها را محترم مى‏شمارم. (عذر آنها را مى‏پذیرم!)

 اما آنها بر شرارت‏ها و یاغى‏گرى‏هاى خود پافشارى کردند تا مجبور شدم به آنها بجنگم و تمام آنان که بالغ بر چهارهزار نفر بودند کشته شدند.(24) ( 24) نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 2، ص 259، و نیز بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، ج 38، ص 181، خصال شیخ صدوق، ص 434، اختصاص شیخ مفید، ص 179).

 ابن ابى الحدید مى‏گوید: على یارانش را براى نبرد با خوارج آماده ساخت؛ و فرمود: بر آنها هجوم برید! پیروزى با شماست. به خدا سوگند از جمع شما 10 نفر کشته نخواهد شد و از آنان نیز (بیش از چهارهزار نفر) کمتر از 10 نفر زنده نخواهند بود.

 پیش‏گویى حضرت درست از کار درآمد و از سپاه امام على صلى الله علیه وآله نفر شهید از سپاه خوارج فقط 8 نفر از جنگ سالم گریختند!(25) (25) شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 2، ص 273. )

  على که از گرفتن خلخال از پاى زن یهودى نگران بود و به خشم درآمده بود در مقابله با فتنه و نفاق بیش از 4 هزار نفر را از خوارج را از بین برد!!!

 على‏علیه السلام در ترسیم جنگ نهروان و خوارج و پایان کار آنها به پیشگویى پیامبر اشاره مى‏کند که:

 پیامبرخداصلى الله علیه وآله به من وصیت کرد و خبر داد که روزهاى پایانى عمر باید با گروهى از یاران خویش به نبرد بپردازم. نبرد با کسانى که روزها را روزه دارند و شبها را به عبادت خداوند مى‏پردازند! آنها به علت مخالفت و شورش بر علیه من! از دین خارج شدند... و امروز پیشگویى پیامبر تحقق یافت.

 این من بودم که چشم فتنه را از حدقه درآوردم! و غیر از من کسى جرأت انجام چنین کارى را نداشت؛ زیرا موج فتنه‏ها و تاریکى‏ها و شبهه‏ها افزایش یافته بود و گزندگى و هارى آنها افزون شده بود.(26)